Philobiblon (sm)(tm)

Back to Search     Back to Results


> >
Work ID number BETA texid 11215
Authors Antonio de Nebrija
Titles Introductiones latinae
[Introducciones latinas: última versión]
Introductionum latinarum ultima recognitio (BNE INC/2887)
[Edición castellana abreviada, escolar] (Martín Baños 2011)
Incipit & Explicits encabezamiento: Ad artem suam auctor
poema dedicatorio: O mihi per multos caste nutrita labores | Ars mea:quam genui tempus in omne uale … Quod si tu nobis felicia tmpora donas | Et meus illustrat saecula vestra parens
encabezamiento: Idem Arius ad Lectorem
poema dedicatorio: Tempora Rhemniacos contemnant nostra libellos. | Dictaque Aristarchi iudiciumque grave … Invidia rumpi neque quicquam livor obesse, | Nec poteris quicquam tu quoque Rhinoceros
encabezamiento: Antonio Nebrissensi Arius Lusitanus
poema dedicatorio: Dyrcaeo quantum Thebae memorantur alumno | Versus Palladia cuius in aede micant … Haec te fama levat nullo interitura sub aevo, | Haec facit ut volites docta per ora virum
rúbrica: Ad optimam eandemque maximam augustam Isabelam huius nominis tertiam hispaniae ac insularum maris nostri reginam clarissimam Aelii Antonii Nebrissensis grammatici in recognitionem commentariosque introductionum suarum quas de sermone latino bis ediderat prologus incipitur feliciter
prólogo: Thales ille milesius qui fuit vnus idemque primus illorum septem quos Graecia iactat sapientiae studiosos … curate obsecro ne felicitati quam nostro saeculo dedistis hoc unum latini sermonis ornamentum desit aplissimum
texto: Primae declinationis. Nominativo.haec terra. genitivo.huius terrae … Sexto interrogatione quoniam in clausulis quas interrogative proferimus ultimae dictionis syllabam acuimus: ut quis furor, o cives?
encabezamiento: Epilogatio constructionis via doctrina quamquam iuvenibus et peritis non sit necessaria
epílogo: Cum essem quotidiano prope convitio requisitus … Et bene cuncta notans oriola interprete discat. Gregorio emerget nam cito quisquis erit
rúbrica: De quibusdam rebus quae paulo maiorem disquisitionem requirunt quae superius sit exposita
texto: Omnia nomia graeca sunt generis masculini … Necque enim recte dixerim digitorum medius est longior sed longissimus
encabezamiento: De figuris
texto: Barbarismus est una pars orationis vitiosa … ut at non sic Phrygius penetrat Lacedemona pastor Ledaeamque Helenam troianas vexit ad urbes
salutación: Aelii Antonii Nebrissensis grammatici introductionum latinarum secunda editio ad praeclarissimum adolescentem Guterrium a Toleto salmanticensis academiae praesulem.B.M. feliciter
dedicatoria: Apelles Cous a quo uno Alexander ille magnus pingi se curauit … quae cum pueris litterarum rudibus proponatur:debet esse quam simplicissima
encabezamiento: Elegia de patriae antiquitate et parentibus auctoris
poema dedicatorio: Est locus Hesperiae qua Baetis arundine cinctu | In laevam campos influit atque tenet … Illa mihi dedit hunc vitae mortalis honorem | sed studiis nostris illa peremnis erit
encabezamiento: De aduerbiis localibus
texto: Adverbia localia in quadruplici sunt differentia … Nomina quoque urbium et oppidorum ponuntur in ablativo adverbialiter, ut Roma de Roma. et cetera
encabezamiento: Dictiones quae per artem sparguntur in ordinem alphabetarum redactae
texto: Abacus.i. por el aparador o tabla para contar … Xerampelinus.a.u.por cosa verde
Date / Place Publicado Burgos 1496 (Martín Baños)
Language latín
castellano
Text Type: Prosa
Associated Persons Dedicado a: Isabel I la Católica, reina de Castilla y León, Corona de [1474-12-12 - 1504-11-26]
Con poemas dedicatorios de: Aires de Figueiredo Barbosa, humanista (1530)
Associated MSS/editions Íncipit y éxplicit de manid 5949 Ed.: Madrid: Nacional (BNE), INC/2887. [Burgos]: [Friedrich Biel], 1496. Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: última versión], publicado 1496.
References (most recent first) Martín Baños (2022), Nueva Caracola del Bibliófilo Nebrisense. Repertorio Bibliográfico de la obra impresa y manuscrita de Antonio de Nebrija (siglos XV y XVI)
Edición parcial en: Bonmatí Sánchez (2012), “Las Laudes Nebrissensis en la edición Ad Artem litterariam introductiones de Elio Antonio de Nebrija de Cristóbal Escobar, Venecia 1512”, Studia Philologica Valentina
Gutiérrez (1998), “En torno a la segunda edición de las Introducciones Latinae de Nebrija: nuevas aportaciones”, Revue d'Histoire des Textes
Martín Baños (2011-), Corpusnebrissense. Repertorio de textos y estudios nebrisenses
Note Faulhaber 2017: Martín Baños 2011 distingue las siguientes versiones del texto, impropiamente llamadas ediciones, aunque sigue el uso del mismo Nebrija que llama la segunda “secunda editio" (Venecia, 1491 [manid 2029]) y la tercera “tertia editio” o “ultima recognitio” (Burgos, 1496 [manid 5949]):

La Prima editio tiene 4 ediciones:

Salamanca, 1481
Sevilla, 1481
Salamanca, 1482
Salamanca, 1483

La Secunda editio tiene dos versones y 5 ediciones conocidas:

A) Versión latina

Salamanca, c. 1485 [no se conoce ningún ejemplar de esta putativa ed.]
Venecia, 1491
Burgos, 1493
Burgos, 1494
Cf. también Biblioteca Nacional de España, Ms. Vitr. 17-1

Gutiérrez (1998) demuestra que hubo una edición anterior a la veneciana de 1491, de hacia 1485, aunque no se conoce ningún ejemplar.

B) Versión latino-castellana (Introduciones latinas contrapuesto el romance al latín), con 2 ediciones

Salamanca, c. 1488
Zamora, c. 1492-1494

Cf. también Madrid, 1773

A continuación señala las siguientes ediciones de la “tertia editio” o “ultima recognitio”:

Ediciones 1495-1598

A) Versión castellana extensa, con comentario:

Salamanca, 1495
Barcelona, 1497
Salamanca, 1499
Sevilla, 1500
Sevilla, 1501
Burgos, 1502
Sevilla, 1502
Logroño, 1503
Zaragoza, a. de 1505
Logroño, 1508
Logroño, 1510
Sevilla, c. 1513
Logroño, 1513
Logroño, 1514
Alcalá, 1520
Alcalá, 1523
Alcalá, 1525
Alcalá, 1528
Alcalá, 1530
Sevilla, 1532
Alcalá, 1533
Granada, 1540
Granada, 1552
Granada, 1560 (1558)

B) Edición castellana abreviada, escolar:

Burgos, 1496
Salamanca, a. de 1500
Salamanca, c. 1501
Sevilla, a. de 1505?
Logroño, c. 1505?
Logroño, c. 1507
Zaragoza, 1507
Logroño, 1510
Sevilla, c. 1513
Logroño, c. 1513
Alcalá, a. de 1518
Zaragoza, 1518
Alcalá, 1518
Zaragoza, 1525
Logroño, 1533
Zaragoza, 1533
Granada, 1534
Granada, c. 1535
Granada, 1538
Granada, 1540
Zaragoza, 1541
Zaragoza, 1540-1550
Granada, 1542
Zaragoza, 1547
Granada, 1548
Zaragoza, 1549
Zaragoza, 1550
Granada, 1550
Zaragoza, 1554
Zaragoza, 1558
Granada, a. de 1561
Toledo, a. de 1562
Zaragoza, 1565
Salamanca, 1566
Sevilla, 1567
Granada, 1569
Pamplona, 1569
s.l., 1570
Granada, 1572
Sevilla, 1572
Granada, 1573
Sevilla, 1573
Antequera, 1573-1580
Antequera, 1575
Valencia, 1575
Antequera, 1577
Valencia, 1579
Granada, 1581
Huesca, 1582
Granada, 1582(1) (1581)
Granada, 1582(2)
Granada, 1582(3)
Granada, 1583 (1582)
Granada, 1587(1) (1586)
Granada, 1587(2)
Granada, 1588
Granada, 1590(1) (1589)
Granada, 1590(2)
Zaragoza, 1591
Antequera, 1595
Antequera, 1597(1)
Antequera, 1597(2)
Zaragoza, 1598
Subject Humanismo
Gramática
Internet http://corpusnebrissense.com/caracola/introductiones/introductiones.html Martín Baños visto 2017-07-16
Number of Witnesses 3
ID no. of Witness 1 cnum 13725
City, library, collection & call number Madrid: Biblioteca Nacional de España, INC/2887 (BETA manid 5949)
Imprint [Burgos]: [Friedrich Biel], 1496 (Fernández Valladares)
Location in witness ff. [a1r]-n6v
Title(s) Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: última versión], publicado 1496
Aelij Antonij Nebꝛissensis grãmatici in=|troductionum latinarũ vltima recognitio., portada (Faulhaber 2017)
Aelii Antonii Nebrissensis grãmatici ĩtroductionũ | latinarum tertia aeditio, m2r (Faulhaber 2017)
Aelii Antonii Nebrissensis grammatici introductio=|num latinarum Secunda aeditio, A1r (Faulhaber 2017)
Aelij Antonij nebrisensis | grammatici introductionum | latinarum ultima recognitio, n6v (Faulhaber 2017)
Incipit & Explicits encabezamiento: [ a1v] Ad artem suam auctor.
poema dedicatorio: [ a1v] O mihi per multos caste nutrita labores | Ars mea:quã genui: tempus in omne uale … [ a2r] … Quod si tu nobis foelicia tempora donas: | Et meus illustrat saecula uestra parens.
encabezamiento: [ a2r] Idem arius ad lectorem.
poema dedicatorio: [ a2r] Tempora remniachos contẽnant nostra libellos: | Dictaque aristarchi iudiciumque graue … Inuidia rumpi:neque quicquam liuor obesse: | Nec poteris quicquam tu quoque rhinoceros.
encabezamiento: [ a2v] Antonio Nebrissensi | arius lusitanus.
poema dedicatorio: [ a2v] Dyrceo quantum thebe memorantur alumno | Versus palladia Cuius in ede micant … Hec te fama leuat nullo interritura sub aeuo. | Hec facit ut uolites docta per ora uirum.
rúbrica: [ a3r] AD OPTIMAM EANDEMQVE MAXI=|MAM AVGVSTAM | ISABELAM HVIVS | NOMINIS TERTIAM HISPANIAE AC IN|SVLARVM MARIS NOSTRI REGINAM | CLARISSIMAM AELII ANTONII NEBRIS|SENSIS GRAMMATICI IN RECOGNITI|ONEM COMMENTARIOSQVE INTRO|DVCTIONVM SVARVM QVAS DE SER|MONE LATINO BIS EDIDERAT. PROLOGVS INCIPITVR FOELICITER
prólogo: [ a3r] T10Hales ille milesiꝰ qui fuit | vnus idẽque primus illo=|rum septem quos graecia | iactat sapiẽtiae studiosos … [ a5v] … curate obsecro ne foelici|tati quam nostro soeculo [!] dedistis: hoc vnum latini ser|monis ornamentum desit amplissimum.
texto: [ a5v] Prima declinatio nominis. | ¶ Nominatiuo haec musa. Gtõ musae … [ m1v] … Sexto interrogatiõe.quoniam in clausulis quas inter=|rogatiue proferimus.ultimae dictionis syllabam acui=|mus.ut quis furor o ciues?
rúbrica: [ m2r] Aelii Antonii Nebrissensis grãmatici ĩtroductionũ | latinarum tertia aeditio explicit.
encabezamiento: [ m2r] Epilogatio constructiõis via doctrina quamquam iuuenibus | & peritis non sit necessaria.
epílogo: [ m2r] C4Vm essem quotidiano ꝓpe cõuitio requi|situs … [ m4v] … Et bene cuncta notans oriola interprete discat. | Gregorio.emerget nam cito quisquis erit.
rúbrica: [ m5r] ¶ De quibusdam rebus quae paulo maiorem disquisi=|tionem requirũt quae superius sit exposita.
encabezamiento: [ m5r] ¶ De nominibus graecis.
texto: [ m5r] O4Mnia noĩa graeca sunt generis masculini … [ m8v] … Necque enim recte dixerim.digitorũ | medius est longior.sed longissimus.
encabezamiento: [ m8v] ¶ De figuris
texto: [ m8v] B4Arbarismus est vna pars or̃onis uitiosa … [ n6v] … ut at non sic | phrigius penetrat lacedemona pastor ledaeamque hele=|nam troianas uexit ad vrbes.
salutación: [ A1r] Aelii Antonii Nebrissensis grammatici introductio=|num latinarum Secunda aeditio ad praeclarissimum a=|dolescentem Guterrium a toleto Salmanticensis aca=|daemiae praesulem.B.M. foeliciter.
dedicatoria: [ A1r] A7Pelles cous a quo vno Alexan=|der ille magnus pingi se curauit … [ A2r] … quae cũ | pueris litterarum rudibus proponatur:debet esse quã | simplicissima. | Vale.
encabezamiento: [ A2v] Elegia de patriae antiquitate | & parentibus auctoris.
poema dedicatorio: [ A2v] [E]2St locus hesperiae qua bethis arundine cin=|ctus:In leuam campos influit atque tenet … [ A3r] … Illa mihi dedit hunc uitae mortalis honorem: | Sed studiis nostris illa peremnis erit.
encabezamiento: [ A3v] De aduerbiis localibus.
texto: [ A3v] [A]3Duerbia localia in quadruplici sunt differẽ|tia … [ A4r] … Nomina quoque urbium & oppidorum ponuntur in | ablatiuo aduerbialiter.ut roma de roma. & coeter.
encabezamiento: [ A4v] Anacephaleosis earum rerum quae in toto hoc | grammatices opere continentur.
índice: [ A4v] Liber primus de primis grãmaticae rudimentis … [ A5v] … Xerampelinꝰ.a..u.poꝛ cosa uerde.
encabezamiento: [ m1ra] Dictiões que per | artem spargũtur:in oꝛdinẽ alphabe|tarum redacte.
texto: [ m1ra] Abacus.i.poꝛ el aparadoꝛ o tabla | para contar … [ n6rb] … Xerampelinꝰ.a..u.poꝛ cosa uerde.
colofón: [ n6r] Jmpꝛessum.Anno.M.cccc.xcvj
encabezamiento: [ n6v] Aelij Antonij nebrisensis | grammatici introductionum | latinarum ultima recognitio.
Associated Persons Con poemas dedicatorias de: Aires de Figueiredo Barbosa, humanista (1530)
References Facsímil digital visto por: Faulhaber (2017), Inspección personal
Incipits / explicits de: Faulhaber (2017), Inspección personal
Bonmatí Sánchez (2012), “Las Laudes Nebrissensis en la edición Ad Artem litterariam introductiones de Elio Antonio de Nebrija de Cristóbal Escobar, Venecia 1512”, Studia Philologica Valentina
ID no. of Witness 2 cnum 1520
City, library, collection & call number New York: Butler Library, Columbia University, A904 (BETA manid 2033)
Imprint Paris: Guy Marchant para Denis Roce (colofón), 1500-11-19
Location in witness ff. [a1r]-04r
Title(s) Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: última versión], publicado 1496
Aelii antonii Nebꝛis|sensis grammatici in|troductionum latina|rũ vltima recognitio, portada (Faulhaber 2017)
Incipit & Explicits encabezamiento: [ a2r] ¶ Aelij Antonij Nebꝛissensis grammatici | introductionũ latina|rũ vltima recognitio.
texto: [ a2r] N2Ominatiuo hec musa | Genitiuo musae
adición: … [ o2v] … Uale bonarum artiũ decus | et specimen latinitatis.
encabezamiento: [ o2v] ¶ Elegia de patriae antiquitate et parentibus auctoꝛis.
poema dedicatorio: [ o2v] E2St locus hesperiae qua bethis arundine cĩctus. | Jn leuam campos influit atque tenet … [ o3r] … Jlla michi dedit hunc vitae moꝛtalis honoꝛem: | Sed studijs nostris illa perennis erit.
encabezamiento: [ o3r] ¶ Anacephaleosis earum rerum quae in toto | hoc grammatices opere continentur.
índice: [ o3r] ¶ Liber pꝛimus de pꝛimis grammaticae rudimentis … [ o4r] … De nominibus magistratuum romanoꝛum.
rúbrica: [ o4r] Finis Tabule.
colofón: [ o4r] ¶ Aelij Antonij Nebꝛissensis grammatici introdu=|ctionum latinarum vltima recognitio finit foeliciter. | Jmpꝛessaque fuit in alma Parisioꝛum achademia per | Magistrum Guidonem Mercatoꝛis Anno domini | Millesimo quinqentesimo.Die.xix.Nouembꝛis. | Pour Denis Rosse
Associated Persons Con adiciones de: Julián Garcés
References Incipits / explicits de: Faulhaber (2017), Inspección personal
Facsímil digital visto por: Faulhaber (2017), Inspección personal
ID no. of Witness 3 cnum 1519
City, library, collection & call number Madrid: Biblioteca Nacional de España, INC/2591 (BETA manid 2032)
Imprint Salamanca: Juan de Porras, 1501 ca. (Norton)
Location in witness ff. a1r-a8v +
Title(s) Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: última versión], publicado 1496
Aelii Antonii Nebrissensis Grãmatici introductio|num latinarum ultima recognitio cũ glossulis inter|linearibus in capitibus de genere & declinatione no=|minũ.& de praeteritis & supinis uerborũ ex impressi|one salmãticnesi:cui Antonius ip̃e interfuit:atque prae|sens formas omnes ad unguem emendauit., portada (Faulhaber 2017)
Incipit & Explicits encabezamiento: [ a1v] Ad artem suam auctor
poema dedicatorio: [ a1v] O mihi per multos caste nutrita labores | Ars mea:quam genui: tẽpus in omne uale. … [ a2r] … Quod si tu nobis foelicia tempora donas: | Et meus illustrat saecula uestra parens.
perícopa: [ a1v] O mihi per Multos
comentario: [ a1v] Alloquitur artẽ suã Antonius quasi filiã … [ a2r] … ⁊ meus parens sua doctrina fa=|cit secula vestra illustrioꝛa
rúbrica: [ a2v] Ad optimã eãdẽque maximã Augustã Elisaben | huius noĩnis tertiã hispaniae insularumque maris | nostri reginam clarissimam.Aelii Antonii ne=|brissensis grammatici in recognitionẽ cõmeñ|tariosque introductionũ suarũ:quas de sermo=|ne latino bis ediderat:Prologus incipitur foe|liciter.
prólogo: [ a2v] T4Hales ille milesius qui fuit unꝰ idẽ|que primus illorũ septem quos grae|cia iactat sapientiae studiosos … [ a7r] … curate obsecro | ne foelicitati quã nr̃o seculo dedistis:hoc unũ | latini sermonis ornamẽtũ desit amplissimũ.
perícopa: [ a2v] T2Hales ille Milesius.
comentario: [ a2v] Hec prefatio ĩ tres ꝑtes distribuitur … [ a8v] … Jn il|la doctrina.s.grãmatica
salutación: [ a7r] Aelii Antonii Nebrissensis grãmatici intro=|ductionũ latinaꝜ in secundã aeditionẽ:ad prę|clarũ adolescẽtẽ Gutterrium a Toleto Salmã=|ticensis academiae praesulem B.M.praefatio | incipitur foeliciter.
prefacio: [ a7r] A3Pelles cous:a quo uno Alexander il=|le magnus pingi se curauit … [ a8v] … in illa maxime doctrina quae cum pueris litte=|rarum rudibus proponatur:debet esse quam sim|plicissima. | Vale.
References Facsímil digital visto por: Faulhaber (2017), Inspección personal
Incipits / explicits de: Faulhaber (2017), Inspección personal
Catalogado en: Norton (1978), A Descriptive Catalogue of Printing in Spain and Portugal 1501-1520 167 , n. 461
Note Faulhaber 2017: Las “A” de “Aelii Antonii” (f. a2v) están invertidas.

BNE INC/2592 (manid 2032) termina incompleto, al final del cuad. a
Record Status Created 2017-07-24
Updated 2017-07-27