Philobiblon (sm)(tm)

Back to Search     Back to Results


>
Work ID number BETA texid 11214
Authors Antonio de Nebrija
Titles Introductiones latinae cum commento
[Introducciones latinas: con comentario]
[Versión castellana extensa, con comentario] (Martín Baños 2011)
Incipit & Explicits encabezamiento: Ad artem suam auctor
poema dedicatorio: O mihi per multos caste nutrita labores | Ars mea:quam genui tempus in omne uale … Quod si tu nobis felicia tmpora donas | Et meus illustrat saecula vestra parens
salutación: Aelius.Antonius Nebrissensis:Isabelae principi suae.S.D.
dedicatoria: Cum introductiones meas praeclarissimo tuo nomine recognitas atque interpretatis edere coepissem … quod videtur posse facilius carmen de se praestare
rúbrica: Ad optimam eandemque maximam augustam Isabelam huius nominis tertiam hispaniae ac insularum maris nostri reginam clarissimam Aelii Antonii Nebrissensis grammatici in recognitionem commentariosque introductionum suarum quas de sermone latino bis ediderat prologus incipitur feliciter
prólogo: Thales ille milesius qui fuit vnus idemque primus illorum septem quos Graecia iactat sapientiae studiosos … curate obsecro ne felicitati quam nostro saeculo dedistis hoc unum latini sermonis ornamentum desit aplissimum
texto: Primae declinationis. Nominativo.haec terra. genitivo.huius terrae … Sexto interrogatione quoniam in clausulis quas interrogative proferimus ultimae dictionis syllabam acuimus: ut quis furor, o cives?
encabezamiento: Dictiones quae per artem sparguntur in ordinem alphabetarum redactae
texto: Abacus.i. por el aparador o tabla para contar … Xerampelinus.a.u.por cosa verde
encabezamiento: Antonio Nebrissensi Arius Lusitanus
poema dedicatorio: Dyrcaeo quantum Thebae memorantur alumno | Versus Palladia cuius in aede micant … Haec te fama levat nullo interitura sub aevo, | Haec facit ut volites docta per ora virum
encabezamiento: Idem Arius ad Lectorem
poema dedicatorio: Tempora Rhemniacos contemnant nostra libellos. | Dictaque Aristarchi iudiciumque grave … Invidia rumpi neque quicquam livor obesse, | Nec poteris quicquam tu quoque Rhinoceros
Date / Place Publicado Salamanca ? 1495 (Martín Baños)
Language latín
castellano
Text Type: Prosa
Associated Persons Dedicado a: Isabel I la Católica, reina de Castilla y León, Corona de [1474-12-12 - 1504-11-26]
Con poemas dedicatorios de: Aires de Figueiredo Barbosa, humanista (1530)
Associated MSS/editions Íncipit y éxplicit de manid 2957 Ed.: Madrid: Complutense (Biblioteca Histórica) (Incunables), BH INC I-335. Salamanca: [Juan de Porras], 1495-09-30. Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: con comentario], publicado 1495.
References (most recent first) Martín Baños (2022), Nueva Caracola del Bibliófilo Nebrisense. Repertorio Bibliográfico de la obra impresa y manuscrita de Antonio de Nebrija (siglos XV y XVI)
Edición parcial en: Bonmatí Sánchez (2012), “Las Laudes Nebrissensis en la edición Ad Artem litterariam introductiones de Elio Antonio de Nebrija de Cristóbal Escobar, Venecia 1512”, Studia Philologica Valentina
Gutiérrez (1998), “En torno a la segunda edición de las Introducciones Latinae de Nebrija: nuevas aportaciones”, Revue d'Histoire des Textes
Martín Baños (2011-), Corpusnebrissense. Repertorio de textos y estudios nebrisenses
Note Faulhaber 2017: Martín Baños 2011 distingue las siguientes versiones del texto, impropiamente llamadas ediciones, aunque sigue el uso del mismo Nebrija que llama la segunda “secunda editio" (Venecia, 1491 [manid 2029]) y la tercera “tertia editio” o “ultima recognitio” (Burgos, 1496 [manid 5949]):

La Prima editio tiene 4 ediciones:

Salamanca, 1481
Sevilla, 1481
Salamanca, 1482
Salamanca, 1483

La Secunda editio tiene dos versones y 5 ediciones conocidas:

A) Versión latina

Salamanca, c. 1485 [no se conoce ningún ejemplar de esta putativa ed.]
Venecia, 1491
Burgos, 1493
Burgos, 1494
Cf. también Biblioteca Nacional de España, Ms. Vitr. 17-1

Gutiérrez (1998) demuestra que hubo una edición anterior a la veneciana de 1491, de hacia 1485, aunque no se conoce ningún ejemplar.

B) Versión latino-castellana (Introduciones latinas contrapuesto el romance al latín), con 2 ediciones

Salamanca, c. 1488
Zamora, c. 1492-1494

Cf. también Madrid, 1773

A continuación señala las siguientes ediciones de la “tertia editio” o “ultima recognitio”:

Ediciones 1495-1598

A) Versión castellana extensa, con comentario:

Salamanca, 1495
Barcelona, 1497
Salamanca, 1499
Sevilla, 1500
Sevilla, 1501
Burgos, 1502
Sevilla, 1502
Logroño, 1503
Zaragoza, a. de 1505
Logroño, 1508
Logroño, 1510
Sevilla, c. 1513
Logroño, 1513
Logroño, 1514
Alcalá, 1520
Alcalá, 1523
Alcalá, 1525
Alcalá, 1528
Alcalá, 1530
Sevilla, 1532
Alcalá, 1533
Granada, 1540
Granada, 1552
Granada, 1560 (1558)

B) Edición castellana abreviada, escolar:

Burgos, 1496
Salamanca, a. de 1500
Salamanca, c. 1501
Sevilla, a. de 1505?
Logroño, c. 1505?
Logroño, c. 1507
Zaragoza, 1507
Logroño, 1510
Sevilla, c. 1513
Logroño, c. 1513
Alcalá, a. de 1518
Zaragoza, 1518
Alcalá, 1518
Zaragoza, 1525
Logroño, 1533
Zaragoza, 1533
Granada, 1534
Granada, c. 1535
Granada, 1538
Granada, 1540
Zaragoza, 1541
Zaragoza, 1540-1550
Granada, 1542
Zaragoza, 1547
Granada, 1548
Zaragoza, 1549
Zaragoza, 1550
Granada, 1550
Zaragoza, 1554
Zaragoza, 1558
Granada, a. de 1561
Toledo, a. de 1562
Zaragoza, 1565
Salamanca, 1566
Sevilla, 1567
Granada, 1569
Pamplona, 1569
s.l., 1570
Granada, 1572
Sevilla, 1572
Granada, 1573
Sevilla, 1573
Antequera, 1573-1580
Antequera, 1575
Valencia, 1575
Antequera, 1577
Valencia, 1579
Granada, 1581
Huesca, 1582
Granada, 1582(1) (1581)
Granada, 1582(2)
Granada, 1582(3)
Granada, 1583 (1582)
Granada, 1587(1) (1586)
Granada, 1587(2)
Granada, 1588
Granada, 1590(1) (1589)
Granada, 1590(2)
Zaragoza, 1591
Antequera, 1595
Antequera, 1597(1)
Antequera, 1597(2)
Zaragoza, 1598
Subject Humanismo
Gramática
Internet http://corpusnebrissense.com/caracola/introductiones/introductiones.html Martín Baños visto 2017-07-16
Number of Witnesses 4
ID no. of Witness 1 cnum 3648
City, library, collection & call number Madrid: Biblioteca Histórica “Marqués de Valdecilla” de la Universidad Complutense de Madrid, BH INC I-335 (BETA manid 2957)
Imprint Salamanca: [Juan de Porras] (Varona 1994), 1495-09-30 (IBE)
Location in witness ff. a1v-i8r
Title(s) Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: con comentario], publicado 1495
Incipit & Explicits encabezamiento: [ a1v] Ad artem suam auctor.
poema dedicatorio: [ a1v] O mihi per multos caste nutrita labores | Ars mea:quã genui: tẽpus in omne uale … Quod si tu nobis foelicia tẽpora donas: | Et meus illustrat secula vestra parens.
salutación: [ a2r] Aelius.Antonius nebrissensis:Isabelae principi suae.S.D.
dedicatoria: [ a2r] Cum introductiones meas preclarissimo tuo noĩe recognitas atque ĩterpretatis edere | coepissem … [ a3r] … quod uidetur posse facilius carmẽ de | se praestare.
rúbrica: [ a3r] [rojo] Ad optimã eandemque maximam Augustam | Isabelã huius nominis tertiam hispaniae ac | insularũ maris nostri reginam clarissimã. | Aelii antonii nebrisseñ. grãmatici in reco-|gnitionẽ cõmẽtariosque introductionũ suaꝝ | quas de sermone latino bis ediderat:Prolo-|gus incipitur foeliciter.
prólogo: [ a3r] [T]4Hales ille milesius qui fuit vnꝰ | idẽque primus illorũ septẽ quos | graecia iactat sapientiae studio-|sos … [ a6r] … curate obsecro | ne foelicitati quã nr̃o saeculo dedistis: hoc | vnũ latini sermõis ornamẽtũ desit ãplissimũ.
perícopa: [ a3r] [t]2Hales ille milesius.
comentario: [ a3r] haec prefa|tio in tres partes distribuitur … [ y6v] … hic ultima syllaba suspẽditur.atque accentu accuto | profertur. | Finis.
texto: [ a7r] Prima declinatio noĩs. | [N]2Ominatiuo haec musa. Gtõ musae … [ y6v] … Sexto interrogatione. quoniam in clausulis | quas ĩterrogatiue ꝓferimus:ultimae dictio=|nis syllabã acuimus. ut quis furor:o ciues?
encabezamiento: [ [i1ra]] Dictiones quae per artẽ sparguntur: | in ordinẽ alphabetarum redactae.
texto: [ [i1ra]] Abacus.i.por el aparador o tabla ꝑa cõtar … [ [i8rb]] … Xerampelinus.a.u.por cosa uerde.
colofón: [ [i8rb]] Impressum Salmãticae anno.M.cccc.|xcv. absolutum pridie calen=|das octobres. Laus deo.
encabezamiento: [ [i8v]] Antonio nebrissensi | arius lusitanus.
poema dedicatorio: [ [i8v]] Dyrcaeo quantum thebe memorantur alumno | Versus palladia Cuius in ęde micant … Haec te fama leuat nullo interitura sub aeuo. | haec facit ut uolites docta per ora uirum.
encabezamiento: [ [i8v]] Idem Arius ad lectorem.
poema dedicatorio: [ [i8v]] Tempora rhemnicos contẽnant nostra libellos: | Dictaque Aristarchi iudiciumque graue … Inuidia rumpi:neque quicquam liuor obesse: | Nec poteris quicquam tu quoque rhinoceros.
Associated Persons Con poemas a Nebrija y al lector de: Aires de Figueiredo Barbosa, humanista (1530)
References Facsímil digital visto por: Faulhaber (2017), Inspección personal
Incipits / explicits de: Faulhaber (2017), Inspección personal
Bonmatí Sánchez (2012), “Las Laudes Nebrissensis en la edición Ad Artem litterariam introductiones de Elio Antonio de Nebrija de Cristóbal Escobar, Venecia 1512”, Studia Philologica Valentina
Note Descrito a base de los ejemplares de la UCM (manid 2957) y Guadalajara BP (copid 2805)
ID no. of Witness 2 cnum 1518
City, library, collection & call number Providence: Annmary Brown Memorial Library, (BETA manid 2031)
Imprint Barcelona: Juan Rosenbach, 1497-11-05
Location in witness ff. a1r-q8r
Title(s) Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: con comentario], publicado 1495
Grãmatica Nebꝛissen=|sis cum Comento., portada (Faulhaber 2017)
Incipit & Explicits encabezamiento: [ a1v] Ad artem suam auctoꝛ
poema dedicatorio: [ a1v] O mihi per multos caste nutrita laboꝛes. | Ars mea: quã genui:tempus in omne vale. … Quod si tu nobis foelicia tempoꝛa donas: | Et meus illustrat secula vestra parens.
encabezamiento: [ 2r] Pꝛologus.
salutación: [ 2r] Aelius.Antonius nebꝛissensis Jsabelae pꝛincipi sue.S.D.
prólogo: [ 2r] Cum introductiones meas preclarissimo tuo nomine recognitas
colofón: [ q8r] Jmpꝛessum et finitũ est hoc opus bꝛissensis [!] per magi|strũ Joannẽ Rosembach alemanũ Jn pꝛincipalissima | Ciuitate Barchinone.Anno dominice incarnationis | Millesimo.cccclxxxxvij.Die vero.v.mẽsis Nouẽbꝛis.
References Incipits / explicits de: Faulhaber (2017), Inspección personal
ID no. of Witness 3 cnum 8265
City, library, collection & call number Valencia: Biblioteca del Convento de PP. Escolapios, (BETA manid 4466)
Imprint Salamanca: Juan de Porras, 1499-08-12 (IBE)
Location in witness ff. 1r-144vb
Title(s) Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: con comentario], publicado 1495
¶ Aelii Antonii Nebrissensis Grãmatici | ars litteraria cum cõmento ab eodem aucto-|re cũ impressioni interfuisset recognita atque | ad unguem emendata., 1r (GW)
Incipit & Explicits encabezamiento: [ 1v] Ad artem suam auctor
salutación: [ 2r] Aelius Antonius Nebriessensis. Isabelae Principi suae. S. D.
rúbrica: [ 3r] Ad optimã eand?~ maximã Augustã Isabelã … Prologus incipit feliciter.
prólogo: [ 3r] T8Hales ille Milesius que | fuit unꝰ idẽque primꝰ
comentario: [ 3r] [T]2Hales ille Milesius. Haec praefatio
texto: … [ 133v] … atque accentu acuto prefertur. | Finis.
colofón: [ 133v] Impressa Salmãtice anno salutis Chri-|stiane .M.cccc.xcix. pridie idus augustas
encabezamiento: [ 137ra] Dictiões quae per artem sparguntur
texto: [ 137ra] Abacus … [ 144vb] … xerampelinus. a. um. por cosa uerde.
References Incipits / explicits de: Staatsbibliothek zu Berlin (2000-), Gesamtkatalog der Wiegendrucke [GW] , n. 0223210N
Catalogado en: García Craviotto (1989-90), Catálogo general de incunables en bibliotecas españolas [IBE] I:73 , n. 460
ID no. of Witness 4 cnum 13726
City, library, collection & call number Madrid: Biblioteca Nacional de España, R/19770 (BETA manid 5950)
Imprint Sevilla: Johann Pegnitzer von Nürnberg, Magnus Herbst von Fils, 1501-03-20 (Norton)
Location in witness ff. [I]-CXX
Title(s) Antonio de Nebrija, [Introducciones latinas: con comentario], publicado 1495
HABES IN HOC VOLVMINE LECTOR CANDIDISSIME AELII | Antonii Nebrisseñ.artem litterariam cum eiusdem exactissima expositiõe hi|spali cum ille praefuisset nouissime emendatam. Est praeterea opusculũ com|pendiosum de prosodia siue accentu quod de dictionibus hebraicis barbaris | ac peregrinis idem auctor nuper edidit. Additae sunt etiam pro adolescentũ | utilitate Antonii mancinelli figurae compeniosissimae ubi non modo quae | Donatus uerũ quae Fabius Quintilianus & alii de figuris diseruerunt ille dul=|ci quodam stilo discerpsit., portada (Faulhaber 2017)
Incipit & Explicits encabezamiento: [ 1v] AVCTOR AD ARTEM
poema dedicatorio: [ 1v] O mihi per multos caste nutrita labores | Ars mea:quam genui:tempus in omne uale … Pauca tui refers memor haec mandata parentis. | Temporibus uestris non nihil iste dedit …
perícopa: [ 1v] O mihi
comentario: [ 1v] Alloquitur artem suam Antonius quasi filiam … Non nihil. aliquod …
rúbrica: [ 3r] Ad optimã eandemque maximam Augustam Isabelã | huius nominis tertiã hispaniae ac insularum maris | nr̃i Reginã clarissimam.Aelii Antonii Nebrisseñ. | grãmatici in recognitionẽ cõmentariosque introdu|ctionum suarum:quas de sermone latino bis edide|rat:Prologus incipitur foeliciter.
prólogo: [ 3r] [T]8Hales ille milesius qui fuit | unus idẽque primus illorũ se=|ptem:quos graecia iactat sa=|piẽtiae studiosos … [ a6r] … curate obsecro ne foelicitati quã nr̃o | saeculo dedistis:hoc vnũ latini sermonis ornamẽtũ desit ãplissimũ.
perícopa: [ 3r] [t]5Hales ille milesius.
comentario: [ 3r] Hec pꝛefatio in tres partes distribuitur … [ 105r] … hĩc vltima syllaba suspenditur: atque accentu acu=|to pꝛofertur. | Finis.
texto: [ 6r] Prima declinatio nomins. | [N]2Ominatiuo haec musa.Gtõ musae … [ 105r] … Sexto interrogatione:quoniam in clausulis quas | interrogatiue proferimus : ultimae dictionis | syllabam acuimus:ut quis furoro ci|ues?
encabezamiento: [ 105v] DEPVNCTIS CLAVSVLARVM
texto: [ 105va] [Q]3vemadmodũ in sermonis ductu | necesse est fieri … [ 105vb] … alias | uero manifestum est esse uerbum.
encabezamiento: [ 106ra] De dictionum peregrinarum ⁊ quarundam | aliarum accentu opus vtilissimum.
texto: [ 106ra] Nõ omnia nomina hebꝛaica accentum in vltima syllaba ha|bere contra Alexandrum. … [ 107rb] … Sed de his alio in loco plura diximus.
encabezamiento: [ 107v] Antonio nebrissensi | arius lusitanus.
poema dedicatorio: [ 107v] Dyrcaeo quantũ Thebae memorantur alumno: | Versus Palladia cuius in aede micant … Haec te fama leuat nullo interitura sub aeuo | Haec facit ut uolites docta per ora uirum.
encabezamiento: [ 107v] Idem Arius ad lectorem.
poema dedicatorio: [ 107v] Tempora Rhẽnicos cõtemnant nostra libellos | Dictaque Aristarchi iudiciumque graue. … Inuidia rumpi:neque quicquam liuor obesse: | Nec poteris quicquam tu quoque rhinoceros. | Finis.
texto: [ 112r] … moꝛum.i.poꝛ la moꝛa fruto del … [ 114vb] … xerampelinus.a.um.poꝛ cosa uerde.
colofón: [ 120r] Aelii Antonii Nebrisseñ.uiri disertissimi introductionũ latinarũ ultima recognitio: | cum eiusdem uberrima perque eleganti in eam expositione iuxta ipsius Antonii arche|typum accuratissime castigata:euulsisque (qui librariorũ negligentia interiecti fuere) | erroribus & mendis ad prototypum ipsum redacta. Tractatuque eiusdem perbreui de | barbararũ peregrinarũque & aliarum quarundã dictionũ accentuatione nuper ab ipso | in lucẽ prolatoa:pposito. [!] Tractatu item figurarũ perutile ab Antonio mancinello ad | maiorẽ iuuenũ instructionem cõpilato in fine adiecto foelici numine est explicita. Im=|pressa hispali arte & industria Ioãnis pegnicer de nurenberga Magnique herbst de fils | alemanorũ.Anno salutis christiane.M.D.I.Kaɫ.uero.xiii.aprilis.
References Facsímil digital visto por: Faulhaber (2017), Inspección personal
Incipits / explicits de: Faulhaber (2017), Inspección personal
Note Incluye también el Carmen de figuris de Antonius Mancinellus, ff. 115r-120r
Subject Antonio Mancinelli, humanista (1505)
Record Status Created 2017-07-24
Updated 2023-01-25